خبرگزاری حوزه در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله حاجی صادقی جانشین نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران به واکاوی عوامل ریزش ها و رویش‌ها پرداخته است.
* یک سنت تاریخی
مقوله ریزش ها و رویش ها همواره درطول تاریخ ساری و جاری بوده . همه انقلاب ها و حرکت های انبیاء با این پدیده مواجه بوده اند و امری اجتناب ناپذیر است، کسانی در آغاز با انقلابی همراهی می کنند اما آنجا که مقاومت و استقامت و حرکت های بیشتری لازم است توان مقاومت ندارند؛ یا از لحاظ فکری نمی توانند با انقلاب همراهی کنند یا به لحاظ رفتاری توانایی استقامت در مسیر انقلاب و یا آن نهضت را ندارند، لذا نباید شگفتی کنیم که چگونه این وضعیت ممکن است. در حرکت و دعوت پیامبراکرم(ص) هم شاهده ریزش ها و رویش هایی بوده ایم.
*مثبت بودن برخی ریزش ها
ریزش ها همیشه بد نیست، بلکه بسیاری از مواقع ریزش ها، غده های سرطانی و ناخالصی هایی هستند که شایستگی همراهی را ندارند .
می دانیم وجود ویروس دربدن انسان برای سلامتی ضرر دارد و خطرناک است و گاهی جهت از بین بردن آن ویروس باید عضوی از اعضای بدن را از دست بدهیم، تا به حیات خود ادامه دهیم.
لذا ریزش هایی که در نهضت پیامبر اکرم(ص) و یا انقلاب اسلامی دیده‌ایم ناخالصی های افرادی است که وجودشان برای انقلاب ضرر دارد و با این نگاه و خود این ریزش یک فرصت و نعمت الهی است و بر این اساس حضرت امیر می‌فرمایند: « وَ الَّذى بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً، وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً، وَلَتُساطُنَّ سَوْطَ الْقِدْرِ حَتّى يَعُودَ اَسْفَلُكُمْ اَعْلاكُمْ، وَ اَعْلاكُمْاَسْفَلَكُمْ. »؛ (خطبه 16 ؛ نهج البلاغه ) یعنی شدایدی برای شما پیش خواهد آمد که شما مانند دانه هایی که در غربال ریخته شوند، غربال آنها را تکان دهد، تا از همدیگر جدا شوند، غربال خواهید شد؛ و مانند دیگ جوشانی خواهید شد که در اثر حرارت دادن زیاد به آن آنچه در ته دیگ است، بالا بیاید و آنچه در بالاست پایین برود.
بر این اساس، انقلاب ناخالصی هایی دارد، ناخالصی ها جدا می شوند . در دوران انبیاء پیشین نیزاین سنت قابل مشاهده است . در جریان نهضت حضرت موسی(ع) شخصیتی مانند "بلعم باعورا" یک ریزش است، اما کنار آن رویش بزرگی هم اتفاق افتاد سحره فرعون از این رویش ها بودند .
در نهضت پیامبر اکرم برخی از ریزش ها مربوط به صحابه بود که نتوانستند بعد از پیامبر بر صراط مستقیم او ادامه مسیر دهند و برخی دنیا طلبی ها آنها را به مقابله با اسلام و علی کشاند، اما در کنار ایشان رویش های بسیار بزرگی داشتیم.
در انقلاب اسلامی ایران نیز بسیاری در اول نهضت فکر کردند در این نهضت و انقلاب آنچه که به دنبال آن هستند تامین می گردد، اما بعدها دیدند توان آمدن و همراهی ندارند، ادامه دادن صراط مستقیم و انقلابی ماندن، بسیار از انقلابی شدن دشوارتر است .خیلی ها در مراحل اولیه انقلاب طاقت همراهی دارند، اما در همراهی انقلاب نمی توانند ادامه دهند، خیلی ها به میدان جهاد و پیکار می آیند، اما نمی توانند در میدان جهاد بمانند.
*رویش های بزرگ در کنار ریزش ها اتفاق می افتاد
در کنار ریزش ها همیشه رویش هایی هم اتفاق افتاده، است، اگر در طول انقلاب اسلامی ریزیش هایی داشته ایم، حتی ریزش برخی برای ما شگفتی آفرید و برای ما دیدیم غصه بود، اما در کنار این ریزش ها، رویش های بزرگی نیز داشتیم .ممکن است کسانی که در جریان انقلاب بودند نتوانستند این مسیر را ادامه دهند و با انقلاب بمانند، اما در کنار آن جوانان و مردم بزرگی در سراسر دنیا به این انقلاب پیوستند و ریزش های انقلاب اسلامی هرگز قابل مقایسه با رویش های آن نیست.
رویش های انقلاب اسلامی دنیا را شگفت زده کرده است، این بیداری عمومی کشورهای اسلامی و اقبال عمومی مسلمانان و این شعارهایی که در سراسر دنیا در رابطه با اسلام داده می شود و این "لبیک یا رسول الله" و این "لبیک یا حسین" و این عشق و دلدادگی که به دین و اسلام و معنویت در سراسر دنیا داده می‌شود، اینها از رویش های انقلاب اسلامی است ، این روحیه استکبار ستیزی که در همه مسلمانان بلکه در همه مستضعفین به وجود آمده است به برکت انقلاب اسلامی بوده است.
بسیار نا سپاسی است، اگر در کنار ریزش های محدود، این رویش های بزرگ را ندیده بگیریم ، گرچه ما غصه ریزش ها را می خوریم، اما باید شکر خدا را بخاطر این رویش ها انجام دهیم، ریزش ها را از آن جهت غصه می خوریم که چرا خود آنها نتوانستند در صراط مستقیم باقی بمانند.
*دو نوع ریزش
ریزش ها دو صورت دارد، برخی تا حد سقوط است و برخی از ریزش ها تا حد خروج از صف انقلابیون، همه این مسائل را هم در تاریخ و هم در انقلاب اسلامی داریم، برخی آنچنان ریزش می کنند که سقوط کرده و در جبهه دشمن قرار می گیرند، برخی ریزش می کنند و در جبهه دشمن قرار نمی گیرند، اما از جبهه انقلاب هم خارج می شوند.
*عوامل ریزش ها
الف ) بی بصیرتی
یکی از مهمترین عوامل ریزش بی بصیرتی است، عدم درک صحیح و عمیق از حوادث، عدم درک درست از توطئه های دشمنان ، بازی خوردن توسط دشمن ، هنرپیشه شدن برای دشمن ، بدون اینکه عمق قضیه را بدانند، بسیاری از خواص، مشکل عملی نداشته اند و علت سقوط و خروج ایشان از صراط مستقیم این نبوده که ضد انقلاب بوده اند، بلکه نتوانسته اند وضعیت را خوب درک کنند.
ب) تحجر
برخی از ریزش ها بخاطر تحجر و بخاطر عدم درک صحیح از حقیقت دین و محدود کردن آن به یک سلسله عوامل فردی و عبادی صرف است ، برخی ریزش ها بخاطر تفسیرهای غلطی است که از دین برای خودشان به وجود آوردند، مانند خوارج و طالبان و مانند خیلی از خشک مقدسانی که در جریان انقلاب اسلامی از قبل شاهد آن بودیم و الان هم هستیم ؛ آنهایی که دنبال دین داری منهای انقلاب اسلامی اند ؛ آنهایی که به دنبال امام زمانی هستند که فقط باید در انتظار او بود و نباید برای حضور و ظهور او تلاش کرد، آنهایی که از عاشورا تنها بعد احساسی آن را می نگرند و به جنبه حماسی آن توجه ندارند .
ج) انفعال
منفعل شدن عملی و فکری موجب انفعال در مقابل دشمن است، برخی در برابر جو سازی و صحنه سازی دشمن یا در مقابل تهدید دشمن منفعل شده و ریزش می کنند، مانند کسانی که با شعار " حسین حسین" و "لبیک یا حسین" می گویند، اما وقتی برق شمشیر عبید الله را می بینند از میدان به در می روند.
د) دنیا طلبی
برخی همراهی در انقلاب و حضور در انقلاب را با منافع مادی خود سازگار نمی دانند و تا جایی انقلابی اند که با منافع ایشان در تضاد نباشد ، تا جایی انقلابی هستند که انقلاب از ایشان هزینه ای را مطالبه نکند، اما اگر در جایی هزینه جانی ، مالی و یا آبرویی در میان باشد ، اگر در جایی گذشت از مقام و جاه و امکانات را لازم داشت آنها توان مقابله ندارند ، لذا بعضی حق را خود می بینند ، نه خود را تابع حق ؛ حق را آن چیزی می دانند که خود می گویند ؛ اینها کسانی اند که عامل سقوط آنها دنیا طلبی است .
ه) فاصله گرفتن از ولایت
از مهمترین عوامل ریزش‌ها فاصله گرفتن از ولایت است ، آنچه در ادبیات دینی به ما یاد داده اند و آنچه پیامبر(ص) ما راجع به اهل بیت(ع) با صراحت فرمود این بود: اگر می خواهید هرگز از صراط مستقیم خارج نشوید ؛ اگر می خواهید هرگز گرفتار لغزش و ریزش نشوید از اهل بیت(ع) جدا نشوید پیامبر اکرم(ص) در حدیث ثقلین در بخش آخر آن که کمتر به آن توجه می شود ما را به همین واقعیت توجه داده اند که «إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْض؛إرشاد القلوب (ديلمي)، ج1، ص: 131» ما دامی که به قرآن و پیامبر(ص) متمسک شوید، هرگز از صراط مستقیم منحرف نمی‌شوید ، یعنی عدم ریزش . راه قرآن محوری همان ولایت محوری است، دیدیم کسانی که ولایت محور بودند گرفتار ریزش نشدند ، اینها در تاریک ترین فتنه ها که فضا را آلوده و غبار آلود کرده بود دچار ریزش نشده اند و توانستند با استقامت بمانند، اما کسانی که نتوانسته اند اهل و لایت باشند و خود تصمیم گرفته و تابع ولایت نشده اند، دچار سقوط و خروج از صراط مستقیم شده اند .
* چه گونه ریزش نکنیم
یکی از آموزه‌های ما تاریخ است، به دیگران بنگریم و از آنها عبرت بگیریم، آنها چگونه دچار لغزش شده اند و ما مانند آنها دچار لغرش نشویم، عوامل زیادی برای اینکار بیان شده است:
الف ) استغاثه از خدا
یکی از مهمترین این عوامل استغاثه و استمداد از خداستع هر روز از خدا بخواهیم که ما را در صراط مستقیم قرار دهد و مانند اولیاء و انبیائش و مانند صادقین و شهدا در صراط مستقیم حرکت کنیم استمداد و استغاثه از خدا را همه انبیاء داشته اند، چون او سر چشمه قدرت است و اولین راهکار استقامت در صراط مستقیم و گرفتار ریزش نشدن استمداد از خداست.
ب) بصیرت
بصیرت می تواند ما را در ماندن در صراط مستقیم بسیار کمک کند، بصیرت به معنای واقعی اش باید محقق گردد و صرف علم و معلومات کافی نیست، بسیاری از افراد عالم هستند اما ریزش می کنند ، قرآن چه زیبا برای ما این جریان را بیان می کند، مانند بلعم باعورا که علم داشت، اما دچار ریزش شد چرا که علم داشت اما بصیرت نداشت ، بصیرت یعنی مصداق شناسی، که در صحنه عمل بتواند حق و باطل را تشخیص دهد و از باطل فاصله بگیرد.
ج) معنویت
یکی دیگر از عوامل، معنویت است ، اهل معنی و ایمان و تقوی بودن از عوامل جلوگیری از ریزش است؛ قرآن با صراحت می گوید : متقین منحرف نمی شوند، متقین در تماس با جریان های فکری انحرافی و شیطانی بسیار هشیار و با بصیرتند «إِنَّ الَّذينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُون، اعراف 201» پرهيزگاران هنگامى كه گرفتار وسوسههاى شيطان شوند، به ياد(خدا و پاداش و كيفر او) مىافتند؛ و(در پرتو ياد او، راه حق را مىبينند و) ناگهان بينا مىگردند.
د) تقویت قدرت مقاومت
در همین شرایط فعلی که دشمن در مقابله با انقلاب اسلامی ناکام و شکست خورده ، با تحریم ها و.... تلاش می کند مقاومت مردم را بشکند، هدف اصلی او از این تحریم ها شکستن مقاومت است ، او دنبال این نیست که مواد غذایی و امکانات به این کشور نرسد، او می خواهد با این تحریم ها مقاومت را بشکند و مقاومت انسان را در صراط مستقیم نگه می دارد، الان زمان آن است که در همه ابعاد زندگی مانند اقتصاد ، سیاست و فرهنگ اقتصاد مقاومتی ، سیاست مقاومتی و فرهنگ مقاومتی را در جامعه نهادینه کنیم و با این کار حضورمان را در جامعه و صراط مستقیم تداوم ببخشیم.
ه) التزام به ولایت : یکی از مهمترین آموزه هایی که در ادبیات دینی به ما آموخته اند، التزام به ولایت است ، همراهی با ولی خدا که در زمان معصوم (ع) پیروی از امام معصوم و در زمان غیبت پیروی و التزام به نائب برحقش ولایت فقیه است، آنان که با ولایت فقیه همراه هستند مانند امت ما هرگز گرفتار ریزش و خروج از صراط مستقیم نمی شوند ، امیدوارم خداوند ما را عاقبت بخیر کند و هرگز به گذشته خویش مغرور نباشیم و ببینیم چه کسانی بودند که از ما با سرعت بیشتری در مسیر انقلاب و صراط مستیم حرکت کردند و بعضی حتی تا نزدیکی قله سعادت و رستگاری رفتند، اما نتوانستند بمانند و سقوط کردند، امیدواریم خدا ما را بر این روایت زیبا توجه دهد و بدانیم که « الْإِبْقَاءُ عَلَى الْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَل، كافي (ط-الإسلامية)، ج2، ص: 296»
گفتگو: حمید کرمی
